Psalm 81 is in zekere zin een merkwaardig lied. Het is namelijk een feestlied en een klaagzang in één.
Wij lezen:
“Zing vrolijk voor God, onze kracht;
juich voor de God van Jakob.
Hef psalmgezang aan en laat de tamboerijn horen,
de lieflijke harp met de luit.
Blaas op de bazuin bij nieuwemaan,
bij vollemaan, op onze feestdag”[1].
Maar ook:
“Mijn volk, zei Ik, luister, en Ik zal onder u getuigen;
Israël, als u naar Mij luisterde!
Er mag onder u geen andere god zijn,
u mag zich voor geen vreemde god neerbuigen.
Ik ben de HEERE, uw God,
Die u uit het land Egypte leidde.
Doe uw mond wijd open en Ik zal hem vullen.
Maar Mijn volk heeft naar Mijn stem niet geluisterd,
Israël is tegenover Mij onwillig geweest.
Daarom gaf Ik hen over aan hun verharde hart,
zodat zij in hun eigen opvattingen voortgingen.
Och, had Mijn volk naar Mij geluisterd,
was Israël in Mijn wegen gegaan!”[2].
Gods volk zingt voor haar God. Maar daarna houdt de lofzang opeens op. De hemelse God wordt sprekend ingevoerd. God klaagt over Zijn volk. Hij klaagt Zijn onderdanen aan!
Een exegeet noteert bij deze psalm: “Het is van groot belang om gehoorzaam te luisteren naar wat God ons heeft te zeggen. Dat resulteert ook in lofprijzing, zoals beschreven in de eerste verzen. Lofprijzing en verkondiging hebben hun eigen plaats in de eredienst, waarbij de verkondiging van Gods werken, beloften en eisen de grondslag vormen. In deze psalm is de verheerlijking van God voorbereidend en opent deze het hart voor de verkondiging van Gods woorden. De christelijke gemeente doet er goed aan zich te oriënteren op deze psalm en zich te hoeden voor een eenzijdige benadrukking van lofprijzing of verkondiging”[3].
Onze God bevordert het vieren van een feest.
Tijdens de vorige weekwisseling werd er, met name onder de grote rivieren, carnaval gevierd. Maar zó’n feest wordt hier niet bedoeld. Waarom niet? Omdat het carnaval ten diepste het feest is van de sociale ommekeer. Iemand schrijft: “Traditioneel gezien begint het echte carnavalsfeest pas de zondag voor het vasten met de machtsoverdracht. Hierbij wordt de symbolische sleutel – en daarmee ook het bestuur – van de stad officieel overgedragen aan prins-carnaval. De ceremonie staat symbool voor een middeleeuwse traditie, waarbij de sociale orde werd omgedraaid en de arme bevolking tijdelijk de macht overnam. De bevolking kon vervolgens flink de draak steken met de stedelijke adel. Een moderne variant hierop is het Brabantse tonproaten en het Limburgse buutereednen, waarbij de sprekers vaak grappen maken over het lokale bestuur”[4].
Welnu, in de Bijbel gaat het niet over zo’n ommekeer. Het gaat veeleer over bekering. De mensen moeten weer met het gezicht naar God toe gaan staan. Het is zogezegd een andersoortige ommekeer!
Psalm 81 is een lied op ‘de Gittith’. Wat betekent dat? Misschien moeten we het opvatten als de wijs van ‘een lied gezongen bij het wijnpersen’ of: op de wijs van ‘een lied van Gath’[5].
Anderen houden het op de aanduiding van een toon of toonsoort of een muziekinstrument[6].
Deze psalm is geschreven door Asaf. Dat is een “Leviet, muzikant, zanger, dichter en ziener. Hij is een van de drie koorleiders aan het hof van koning David. Hij bespeelt de cymbalen. David geeft hem en zijn verwanten de taak dagelijks de diensten bij de ark van het verbond te verzorgen”[7].
Asaf draait er niet omheen: de kerk moet zingen. En zorg daarbij dan maar voor goede begeleiding. Maak er maar een feest van!
In dat zingen bereidt de kerk zich erop voor om naar God te luisteren. In onze tijd zouden we wellicht zeggen: het is een psalm ter voorbereiding op de preek.
Psalm 81 leert ons: feestvieren is prima; maar houdt altijd rekening met het onderwijs dat God geeft!
Deze psalm maakt ook duidelijk dat het leven niet enkel bestaat uit jarenlang feestgedruis en blijmoedig gejuich. Soms vragen we ons ook af: wat is in de gegeven omstandigheden wijs? Of ook: welke kant moet het op? En wellicht: wat staat ons in het aardse leven nog te wachten?
Bij dergelijke vragen zegt God:
“Ik ben de HEERE, uw God,
Die u uit het land Egypte leidde.
Doe uw mond wijd open en Ik zal hem vullen”[8].
De God van het verbond geeft bevrijding. Hij geeft vrijheid. Hij geeft ons de woorden in de mond waarmee wij om hulp kunnen vragen. Een dominee zei eens in een preek: “Doe uw mond wijd open! Vraag niet iets van de Heere, maar vraag alles van de Heere! Vraag ook om de toepassing van God de Heilige Geest. Verwacht niets van uzelf, maar alles van Hem! Want alle dingen zijn uit God, en er hoeft van ‘s mensen kant niets bij. Maar dat u uw mond wijd open mocht doen, om alles van de Heere te vragen!
Doe uw mond wijd open! Hoe vaak gaat, ook in het leven van Gods kinderen, de mond op een klein kiertje open. Omdat ze zelf ook nog wat willen doen, en zichzelf ook nog met wat anders willen voeden, en dan mag de Heere ook nog wat in de mond stoppen. Maar zo gaat het niet! En de Heere brengt Zijn kinderen daar, waar ze niets meer overhouden en alles van Hem verwachten”[9].
Het is duidelijk – Hij geeft ons de woorden om vurig te bidden om leiding van bovenaf.
Het is zonneklaar – Hij geeft ons alle reden om Hem te loven.
In de kerk is dat altijd lof in het kader van Gods verbond met mensen. Psalm 81 leert ons zingen en luisteren!
Noten:
[1] Psalm 81:2, 3 en 4.
[2] Psalm 81:9-14.
[3] Geciteerd van de onlineversie van de Studiebijbel; commentaar bij Psalm 81 – ‘Boodschap’.
[4] Geciteerd van https://isgeschiedenis.nl/nieuws/oorsprong-van-het-carnaval ; geraadpleegd op zaterdag 22 februari 2020.
[5] Zie https://www.jaapfijnvandraat.nl/index.php?page=artikel&id=1294 en http://www.bijbelaantekeningen.nl/files/subject?1457 ; geraadpleegd op zaterdag 22 februari 2020.
[6] Zie https://www.statenvertaling.net/kanttekeningen/Ps81.htm , kanttekening 2. Geraadpleegd op zaterdag 22 februari 2020.
[7] Geciteerd van https://visie.eo.nl/bijbelse-namen/asaf ; geraadpleegd op zaterdag 22 februari 2020.
[8] Psalm 81:11.
[9] Geciteerd van https://www.prekenweb.nl/nl/Preek/Open/21606 ; geraadpleegd op zaterdag 22 februari 2020. De dominee in kwestie is P. van Ruitenburg, predikant van de Netherlands Reformed Congregation in Chiliwack, British Columbia, Canada.