“Wie een kuil graaft, zal erin vallen. Wie een gat slaat in een muur, een slang zal hem bijten. Wie stenen lostrekt, zal daardoor bezeerd worden. Wie hout klooft, zal daardoor gevaar lopen. Als het ijzer bot wordt en iemand slijpt de snede niet, dan moet hij meer kracht zetten. Het voornaamste om te slagen is wijsheid. Als de slang vóór de bezwering bijt, heeft de meesterbezweerder geen nut”.
Dat noteert de Prediker in hoofdstuk 10[1].
Prediker maant, zo schrijft een Gereformeerde dominee, “tot voorzichtige bedachtzaamheid. Hij veronderstelt daarbij, dat de kerkmens bereid is risico’s te aanvaarden. Er moet iets gebeuren, en juist de trouwe tempelganger zal hiervan overtuigd zijn. Het is de eer van de dienst des Heeren, dat hij de nodige risico’s meebrengt, en het is de eer van trouwe kerkmensen, dat ze deze risico’s aanvaarden. Het gaat om voorzichtigheid en om trouw aan de tempel, niet het ene ten koste van het andere”[2].
Wat bedoelt die dominee?
En wat wil de Prediker aanduiden?
Wees actief, zegt hij.
Wees bedachtzaam.
Neem gerust risico’s.
Maar wees ook een beetje argeloos. Enigszins naïef, zogezegd.
Wij komen, om zo te zeggen, in de sfeer van Mattheüs 10: “Zie, Ik zend u als schapen te midden van de wolven; wees dus bedachtzaam als de slangen en oprecht als de duiven”.
Er zitten twee kanten aan onze activiteit.
Wij moeten ons oefenen in bezonnenheid: wat doen we wel? En wat niet? Waarom doen we de dingen zoals we ze doen?
Wij hoeven echter niet te vrezen voor schade. Wij zijn immers in Gods hand?
Die opstelling is in onze tijd belangrijk.
Radio, televisie en sociale media geven ons alle gelegenheid om onze ongezouten mening binnen de kortste keren wereldkundig te maken. In zo’n maatschappij moeten wij selectief leren luisteren. En wij mogen gerust zeggen: dit of dat hoef ik niet te horen; daar heb ik geen belang bij.
In een relatief welvarende samenleving hebben we heel veel vrijheid. We kunnen in een opwelling allerlei ondoordachte dingen doen. In het Nederland van 2022 zien wij voor onze ogen waar dat toe leiden kan: seksueel grensoverschrijdend gedrag, scheldpartijen, steekpartijen, brandstichting, handel in drugs… En er is nog heel veel meer. Wij kunnen er dagelijks van alles over horen.
In de situatie van dit moment is het goed om Prediker 10 in het geheugen te houden: wees bezonnen in een bedreigende wereld, maar weet u geborgen bij God.
Prediker 10 geeft een kenschets waarin wij zonder moeite iets herkennen van het Nederland in 2022: “Door grote luiheid zakt het gebinte ineen. Door slapheid van handen gaat het huis lekken. Men richt maaltijden aan om te lachen, wijn verblijdt de levenden, en het geld verantwoordt alles”.
Toegegeven – met die luiheid valt het vaak mee.
Maar die slapheid? Die herkennen we wel. Het oplossen van heel wat problemen wordt vooruitgeschoven. Hieronder staan er drie.
* De aardbevingsschade in Groningen – wat heeft het lang geduurd voordat er voor dat probleem echte aandacht was! En hoe is het nu?
* De toeslagenaffaire. Daar is, vooral sinds 2017, ruime aandacht voor. Maar men krijgt bepaald niet de indruk dat er voortvarend aan oplossingen wordt gewerkt.
* De wapens van de Nederlandse defensie zijn verouderd; nu er elders in Europa oorlog is worden we daar op pijnlijke wijze mee geconfronteerd.
Tekent het bovenstaande niet de sfeer in Nederland in onze tijd? Men palavert eindeloos, maar laat – in het algemeen gesproken – weinig daadkracht zien.
Waar gaat het vandaag om?
Om het grote genieten, om culinaire geneugten. En om geld – ‘het kan altijd nog een ton beter’[3].
Hierboven kwam al het woord ‘defensie’ voorbij.
Wij weten het allemaal: Europa is momenteel een continent waarop een oorlog wordt gevoerd. Eén man – de Russische president Poetin – ontregelt zo ongeveer een heel continent. En de ganse wereld bemoeit zich ermee.
Voor Poetin is het vandaag, maandag 9 mei 2022, een speciale dag.
Een Belgische journalist schrijft in een analyse: “De wereld kijkt bezorgd uit naar maandag 9 mei, de dag waarop Rusland de overwinning herdenkt op nazi-Duitsland in 1945. Natuurlijk zal president Poetin de oorlog in Oekraïne opnieuw voorstellen als het actuele gevecht tegen nazisme. Of hij de feestdag ook aangrijpt om de strijd nog te laten escaleren, dat is vooralsnog voer voor speculatie. Eén ding is zeker: het is te vroeg voor Poetin om victorie te kraaien”
Zijn oordeel is nuchter: “De waarheid is dat we niet weten wat Moskou van plan is. De meest realistische en rationele veronderstelling is dat 9 mei een moment van extreem-nationalistisch machtsvertoon wordt, zoals andere jaren. Er zullen militaire parades zijn in 28 Russische steden en mogelijk ook in de Oekraïense stad Marioepol, en Poetin zal ongetwijfeld het Westen retorisch keihard onder vuur nemen. Maar of 9 mei als datum ook echt bepalend zal zijn voor de strategische keuzes van Rusland, dat is veel minder waarschijnlijk. En het scenario van kernbommen op westerse doelwitten mag je zonder meer klasseren als platte propaganda”.
Te midden van die strijd zoeken Gereformeerden elkaar op.
Ook op deze zogeheten Dag van de Overwinning.
Jazeker, zij weten dat de Prediker heeft opgeschreven: “Wijsheid is beter dan kracht, maar de wijsheid van de arme wordt veracht en zijn woorden worden door niemand gehoord”. Zij weten echter ook dat de apostel Paulus in 1 Corinthiërs 15 heeft genoteerd: “Maar God zij dank, Die ons de overwinning geeft door onze Heere Jezus Christus. Daarom, mijn geliefde broeders, wees standvastig, onwankelbaar, altijd overvloedig in het werk van de Heere, in de wetenschap dat uw inspanning niet tevergeefs is in de Heere”. Daar gaat het Gereformeerden om. Daar gaat het bij al Gods kinderen om. Dat kan Vladimir Vladimirovitsj Poetin niet veranderen[4].
Bij oppervlakkige beschouwing verschillen gelovigen en ongelovigen niet zoveel van elkaar.
Maar dat is gezichtsbedrog.
Want gelovigen zijn in dienst van hun Heer.
Zij zijn gekocht door hun Heiland.
Zij zijn in Zijn hand.
Zij zijn getroost omdat zij weten: wij zijn in Gods hand – voor altijd![5]
Noten:
[1] Prediker 10:8-11.
[2] Ds. M.J.C. Blok, “Het boek Prediker: de kerk onder het kruis”. – Bond van Gereformeerde Meisjesverenigingen in Nederland. – tweede druk, 1980. – p. 56,57.
[3] In deze alinea citeer ik Prediker 10:18,19. Verder gebruik ik https://www.provinciegroningen.nl/actueel/dossiers/gaswinning/tijdlijn/ , https://www.nu.nl/economie/6102039/tijdlijn-toeslagenaffaire-van-harde-aanpak-naar-kwijtschelden-schulden.html en https://www.rtlnieuws.nl/onderzoek/artikel/5294112/defensie-oorlog-materieel-personeel-verdedigen-navo ; geraadpleegd op woensdag 4 mei 2022.
[4] In deze alinea citeer ik van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/06/op-9-mei-de-dag-van-de-overwinning-zijn-er-voorlopig-vooral-ve/ ; geraadpleegd op zondag 8 mei 2022; de analyse is van Bert De Vroey, journalist bij VRT NWS. Uit Gods Woord citeer ik 1 Corinthiërs 15:57,58.
[5] Dit artikel werd geschreven als voorbereiding op een vergadering van de mannenvereniging ‘Augustinus’ van De Gereformeerde Kerk Groningen. Op woensdagavond 11 mei 2022 zal een vergadering worden gehouden waar Prediker 10:4-20 wordt bestudeerd.